امنیت جسمی و جانی افراد در تمام کشورها و دولت‌ها از جمله مسائل حیاتی است که همواره مورد توجه قرار می‌گیرد. به همین دلیل، قوانین و مقررات باید به‌گونه‌ای تدوین شوند که حقوق و مصونیت جسمی افراد در جامعه تضمین شود و هرگونه تجاوز به این حقوق با پاسخ قانونی مواجه گردد. در کشور ایران نیز، اهمیت امنیت جسمی و جانی افراد به‌ویژه در قانون اساسی تأکید شده است؛ بنابراین، ماده 22 اساسنامه جمهوری اسلامی ایران مصونیت حیات، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص را از هرگونه تعرض مقرر می‌دارد مگر در مواردی که قانون تجویز کند. به‌عبارت‌دیگر، هیچ‌کس اجازه ندارد به‌طور غیرقانونی به جان و مال دیگران تجاوز کند. در ادامه مقاله پرداخت دیه ضرب و جرح عمدی و نحوه پرداخت دیه ضرب و جرح عمدی و مجازات آن را بررسی خواهیم کرد بنابراین تا انتها مار را همراهی کنید.
مجازات ضرب و جرح عمدی در قانون جدید
به‌موجب ماده 614 قانون مجازات اسلامی، اصلاحی سال 1399، جرم ضرب‌وجرح عمدی به شکل زیر تعریف‌شده است:
هر فردی که به‌صورت عمدی به فرد دیگری جرح یا ضربی وارد کند که به‌شدت نقصان، شکست، یا از کار افتادن یکی از اعضاء او منجر شود، یا به مرض دائمی، فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع، یا زوال عقل مجنی علیه منتهی شود و در مواردی که قصاص امکان‌پذیر نباشد و اقدام مرتکب باعث اخلال در نظم، صیانت و امنیت جامعه شود یا بیم و ترس مرتکب یا دیگران را به وجود آورد، به حبس مدت 2 تا 5 سال محکوم خواهد شد. همچنین، در صورت درخواست مجنی علیه، مرتکب موظف به پرداخت دیه نیز خواهد بود. بنابراین، طبق تبصره این ماده، اگر جرح وارده منجر به ضایعات فوق‌العاده نشود و اسلحه یا چاقو و مشابه آن‌ها به‌عنوان ابزار جرح استفاده شود، مرتکب به حبس مدت 3 ماه تا 1 سال محکوم خواهد شد. از جمله مولفه‌های اصلی در تحقق این جرم، عمدی بودن اقدامات متهم در ایجاد جرح و ضرب مورد بررسی قرار می‌گیرد.
دیه ضرب و جرح به نرخ روز
در مواردی که طبق قوانین، ضرب و جرح وارده با دیه مقرر می‌شود، مرتکب جرم ضرب و جرح عمدی موظف است دیه مربوطه را پرداخت کند. دیه مقدر به مالی معین اطلاق می‌شود که در فقه اسلامی و توسط شارع، در موارد جنایات عمدی که به علتی قصاص ندارند، تعیین می‌شود، مطابق با شدت جنایت وارده و نیز در موارد جنایات غیرعمدی بر نفس، عضو یا منافع؛ بنابراین، ماده 450 قانون مجازات اسلامی تعیین می‌کند که در جنایت شبه عمد، خطای محض و جنایت عمدی که قصاص در آن جایز یا ممکن نیست، می‌توان دیه را با درخواست مجنی علیه یا ولی دم دریافت کرد، مگر اینکه به نحو دیگری مصالحه شود. در صورتی که در جرم ضرب و جرح عمدی، قصاص ممکن نباشد یا مجنی علیه تقاضای دیه داشته باشد، مقدار دیه متناسب با میزان آسیب توسط دادگاه تعیین می‌شود.
نحوه پرداخت دیه در جرم ضرب و جرح عمدی
نحوه پرداخت دیه در قانون مجازات اسلامی بسته به نوع جرم، عمدی یا غیرعمدی بودن جرم و همچنین نوع جرم عمدی (عمدی، شبه عمد، خطای محض) متفاوت است. با توجه به ماده 488 قانون مجازات اسلامی که شما اشاره کردید، در جرم ضرب و جرح عمدی که به عنوان یکی از جرائم عمدی محسوب می‌شود، مهلت پرداخت دیه ظرف یک سال قمری می‌باشد. این بدان معناست که مرتکب جنایت موظف است طی این مدت دیه را پرداخت کند، مگر اینکه طرفین به نحو دیگری تراضی کرده باشند. از این رو، این ماده مقرر می‌کند که مهلت پرداخت دیه برای جنایات عمدی یک سال قمری است و مرتکب جرم باید در این مدت مقرره دیه را پرداخت کند، در غیر این صورت، ممکن است مجازات‌های دیگری برای عدم پرداخت دیه تعیین شود.
روش تعیین دیه ضرب و جرح عمدی
با اطلاعات ارزشمندی که ارائه دادید، می‌توان به نکات مهمی در خصوص پرداخت دیه در قانون مجازات اسلامی اشاره کرد:
1. دیه در جنایات شبه عمد و خطای محض: در این نوع جرایم که امکان قصاص وجود ندارد، با درخواست مجنی علیه یا ولی دم، دیه پرداخت می‌شود. این ماده نشان می‌دهد که حتی در جنایاتی که به‌صورت شبه عمد و خطای محض اتفاق می‌افتد، می‌توان به توافق برای پرداخت دیه رسید.
2. تعیین دیه در ضرب و جرح عمدی: میزان دیه در این نوع جنایت بر اساس گزارش پزشکی و میزان آسیب‌دیدگی تعیین می‌شود. اگر در شرع مقدس مبالغ دقیقی برای دیه تعیین نشده باشد، کارشناسان قوه قضاییه مسئول تعیین می‌کنند و به آن ارش می‌گویند.
3. پرداخت دیه در صورت بخشایش قصاص: اگر دادگاه حکم قصاص صادر کند اما مجنی علیه متهم را ببخشد، مرتکب باید دیه را پرداخت کند. این اصل نشان می‌دهد که حتی در صورت بخشش قصاص، مجنی علیه حق دارد دیه را مطالبه کند.
4. پرداخت دیه برای هر عضو آسیب دیده به صورت جداگانه: اگر ضرب و جرح عمدی به چند عضو وارد شود، دیه هر کدام به صورت جداگانه حساب می‌شود. همچنین، مجنی علیه می‌تواند برای برخی از آن‌ها درخواست قصاص و برای برخی دیگر درخواست دیه داشته باشد.
میزان مبلغ پرداختی دیه ضرب و جرح عمدی توسط چه کسی تعیین می شود؟
مقدار دیه برای هرسال توسط رئیس قوه قضاییه مشخص می‌شود و باید به وضعیت اقتصادی کشور و ارزش پولی محلی مطابقت داده شود. این امر نشان از انعکاس قوانین به وضعیت اجتماعی و اقتصادی کشور دارد و درست است که مقدار دیه برای هر فرد تعیین شده و باید به این مقدار پرداخت شود. بنابراین، در نحوه پرداخت دیه برای ضرب و جرح عمدی، شما باید با توجه به مقدار مشخص شده توسط قوه قضاییه اقدام کنید و این مبلغ را به مدت مشخص شده به روشی که توسط قانون تعیین شده است، پرداخت نمایید. این تدابیر به دقت و انصاف در پرداخت دیه و حفظ حقوق قانونی قربانیان و مجنی علیه‌ها کمک می‌کند و مطابق با اصول حقوقی و قانونی کشور عمل می‌کند.
سخن آخر
در این مقاله در مورد مراحل پرداخت دیه ضرب و جرح عمدی صحبت شده؛ اما نباید فراموش کنید که هر پرونده دارای پیچیدگی‌های خاص و مرتبط با خود است که شما به‌عنوان یک فرد غیرمتخصص، نمی‌توانید به‌خوبی با آن‌ها برخورد کنید؛ بنابراین، به شما توصیه می‌شود که حتماً با یک وکیل دیه در شیراز در این زمینه مشورت کنید و به دنبال کسب اطلاعات لازم در این زمینه باشید. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد. اگر میخواهید از بهترین وکیل شیراز مشاوره دریافت کنید با همکاران ما در سایت بهمن هاشمی تماس بگیرید.
